Κάποιοι συγγραφείς απλά μας αρέσουν, με κάποιους άλλους νιώθουμε μια ψυχική συγγένεια, κάποιους απλά τους αντιπαθούμε ή τους λατρεύουμε. Η Μπανάνα Γιοσιμότο για τον υπογράφοντα ανήκει στην τελευταία κατηγορία. Τη λατρεύω. Λατρεύω τις ιστορίες της, λατρεύω τη γραφή της, λατρεύω τις γυναίκες της και τη μετριοφροσύνη της. Παλιά για όσους συγγραφείς ή ποιητές μου άρεσαν πολύ καθόμουνα και έφτιαχνα ιστοσελίδες, αλλά από δω και πέρα θα φτιάχνω μπλογκς. Δε με παίρνει πια ο χρόνος.
Όπως και νάχει, ένα μπλογκ για την Μπανάνα Γιοσιμότο λοιπόν. Θυμάμαι το πρώτο της βιβλίο που είχα διαβάσει ήταν το Kitchen το 1995 ή 1996 όταν ζούσα στην Αθήνα. Με είχαν συνεπάρει όχι ο μύθος, όχι η δράση των ιστοριών της, αλλά η απλότητά τους. Η Γιοσιμότο δε γίνεται αφαιρετική, απλά δε μιλάει πολύ. Μοιάζει να σκέφτεται ότι από τη στιγμή που μπορεί να πει μια ιστορία σε πενήντα σελίδες δεν υπάρχει λόγος να το κάνει σε εκατό. Αυτή ακριβώς η «λιτότητα» των βιβλίων της είναι που τα κάνει να ξεχωρίζουν. Σε κανένα απ’ αυτά δε σου δίνει την ιδέα ότι έχεις να κάνεις με κάποιο άνθρωπο των γραμμάτων, κάποιο διανοούμενο, αλλά με μια καλή παραμυθού. Κάποια που απλά έχει μερικές ιστορίες να πει και της λέει.
Το πιο σημαντικό στοιχείο σε όλα τα αφηγήματά της είναι οι ηρωίδες της, συνήθως ψυχές βασανισμένες, γεμάτες πάθη, με έφεση στα λάθη, και που κάνουν μεγάλα ή και πιο μικρά όνειρα. Γυναίκες συνήθως νέες, που με κάποιο τρόπο χτύπησε η μοίρα, γεμάτες καλοσύνη και ευγένεια ψυχής, αλλά και πού και πού κακία. Γυναίκες που φαντάζουν πραγματικές, της διπλανής πόρτας, οι οποίες μέσα από την καθημερινότητα, τις ζωές και τα παθήματά τους μοιάζουν να μας μιλούν για τα απλά και τα σημαντικά. Για τον έρωτα, για την απώλεια, για την οικογένεια και το θάνατο. Ένα ακόμη στοιχείο που παίζει σημαντικό ρόλο στις ιστορίες της είναι το μεταφυσικό: οι συνομιλίες με τους νεκρούς, τα φαντάσματα, τα ταξίδια στο χώρο και στο χρόνο με μη συμβατικούς τρόπους δίνουν και παίρνουν. Αλλά, ευτυχώς η συγγραφέας δεν το παρακάνει. Δεν προσπαθεί να εκβιάσει τις εντυπώσεις. Απλά μοιάζει να θέλει να μας πει ότι το παράδοξο είναι κι αυτό κομμάτι της ζωής.

Οι γιαπωνέζοι συγγραφείς διαπρέπουν σ’ αυτό που αποκαλούμε νουβέλα. Από τον Ρίου Μουρακάμι, ως τον Έντο και την Έμι Σακουράι, από τον Μισίμα μέχρι και την Νονάμι, οι ανατολίτες ετούτοι μάστορες του λόγου μας μεταφέρουν ιστορίες απλές για των ανθρώπων τα πάθη, σε όσο λιγότερες σελίδες γίνεται. Κι αν καμιά φορά γράφουν (ή έγραψαν) κάποιο μεγάλο σε μήκος μυθιστόρημα, αυτό αποτελεί μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα. Η Γιοσιμότο έγραψε κι αυτή ένα και μοναδικό, το Άμριτα, και δηλώνει ότι μάλλον δε θα το ξανακάνει, κι ας είναι κι αυτό το τελευταίο εξαιρετικό.
Όπως γράφω και στην παρουσίαση ενός από τα βιβλία της (που μπορείτε να διαβάσετε πατώντας τους συνδέσμους δίπλα), η Γιοσιμότο αν ήταν ελληνίδα συγγραφέας πολύ δύσκολα θα έβρισκε εκδότη. Αλλά, ευτυχώς για την ίδια και για μας δεν είναι, έτσι τώρα έχουμε την τύχη να απολαμβάνουμε στο χαρτί τα υπέροχα ταξίδια της πλούσιας και πολύχρωμής της φαντασίας.

Λάκης Φουρουκλάς